Ahlat grave stones

Çocukluğumuzun geçtiği yerler. Değerinin bilinmesi gerektiğini gittiğim her yerde dile getirme fırsatı bulduğum için bu şehire ve bu mirasa karşı gerekli önemi verdiğimi düşünüyorum. Devletinde son yıllarda Ahlata gereken önem ve özeni göstermesi yöre halkını ziyadesiyle mutlu etmektedir. Okulların kurumların bu yere düzenli ziyaretlerle bireylere anlatması ve tanıtması gerekmektedir. bu şehrin tıpkı gelibolu tarihi alan başkanlığı gibi koruma altına alınması gerektiği düşüncesindeyim. Şehrin doğasını bozacak her türlü yapılaşmanın mirasımıza zarar verdiğini, geçmişle bağlarımızı kopardığını gözardı etmemeliyiz.

İslam dünyasının en büyük mezarlıklarından biri olan Selçuklu Mezarlığı’nda XII. Yüzyıl ile XVI. Yüzyıllar arasında Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlı ve Osmanlı Dönemine ait, çeşitli tiplerde 8169 mezar taşı bulunmaktadır. Ayrıca Selçuklu Mezarlığı’nda ortaya çıkarılmış 7 adet akıt bulunmaktadır. Tarihin önemli kaynakları arasında yer alan mezar taşları ait oldukları toplumların inançlarını, sanat anlayışlarını, sosyal ve kültürel yapılarını yansıtırlar. Mezar taşları Türklerin yerleşme ve yayılma alanlarını göstermesi açısından da büyük önem taşımaktadır. Mezar taşları Orta Asya ile Anadolu arasındaki köprüyü gösteren önemli belgelerdir. Türkler, Anadolu’ya geldikten sonra Orta Asya’daki bu mezar kültürünü İslami dönemde de devam ettirmişler ve İslami unsurları da ekleyerek yeni bir sentez oluşturmuşlardır. Ahlat’taki Selçuklu mezar taşları ile Orhun Abidelerinin benzerliği Orta Asya Türk kültürünün Ahlat’ta devam ettiğini ve bu kültürün burada kalmayıp Ahlat’tan Anadolu’ya yayıldığını göstermektedir. Ahlat’taki 900 senelik bu abideler, Anadolu ile Orta Asya arasındaki bağı açıkça ortaya koymaktadır. Mezar taşları, iskisadi hayatın geliştiği dönemlerde abidevi ölçülerde ve daha tezyinatlı olarak yapılmıştır. İktisadi hayatın ve siyasi istikrarın bozulduğu dönemlerde, ölçülerde küçülme ve tezyinatta basitleşme ortaya çıkmıştır. Bu durum, Ahlat’ın siyasi ve ekonomik hayatında görülen dalgalanmalar hakkında bilgi vermektedir.

Selçukluların “İslam’ın Kubbesi” dediği Ahlat, taştan yapılmış kilimleri andıran dev anıt taşlarıyla Anadolu’nun Orhun Abidelerine ev sahipliği yapıyor. Bitlis’ten Van’a doğru giderken, Bitlis’in Van Gölü kıyısında, Nemrut ve Süphan dağları arasında naif ilçelerinden Ahlat, Türklerin Anadolu’ya giriş kapısıdır. Bu tarihî belde doğal güzellikleri ve bereketli ovası nedeniyle Urartulardan Osmanlılara dek pek çok devlet ve hanedana kucak açmıştır. Bu topraklar geçmişte sinesinde barındırdığı her medeniyetten izler taşır. Öyle ki burası Selçukluların “İslam’ın Kubbesi”, Osmanlıların “Ata Şehri”, Evliya Çelebi’nin ise “Oğuz Taifesi Şehri” dediği memlekettir. Meyve bahçeleriyle bezeli ufak bir yamaç üzerine kurulu Ahlat’ta bir taraftan Van Gölü’nün maviliğini seyrederken diğer taraftan da Türkiye’nin üçüncü büyük dağı Süphan’ın karlı zirvelerini izleyebilirsiniz. Derin tarihî hüviyeti Ahlat’ı bir açık hava müzesine dönüştürmüş. Eski Ahlat’ın merkezine Harabeşehir adı veriliyor. Burası başta Selçuklular olmak üzere geçmiş medeniyetlerden kalma kale, cami, köprü, hamam ve zaviye kalıntılarıyla dolu dev bir açık hava müzesi. Burada aynı zamanda dünyanın en büyük Türk-İslam açık hava mezarlığı da bulunuyor. Zamana meydan okuyan mezar taşları ve özellikle kümbet tipi mezar yapıları Ahlat’ı cazibe merkezi hâline getiriyor. Kaynaklara göre Orta Asya’dan Anadolu’ya nakledilmiş ve en güzel örneklerini Ahlat’ta vermiş kümbetlerin 100’ü aşkın örneğini görmek mümkünmüş bir zamanlar. Fakat bunlardan 15 kadarı günümüze sağlam ulaşabilmiş. Bu rakam dahi tüm Türkiye’de bulunan kümbetlerin toplamından fazlaymış. 13. – 15. yüzyıllar arasında inşa edilen Ahlat kümbetlerinden en değerlileri ise Şeyh Necmeddin, Erzen Hatun, Usta Şagirt ve Bayındır kümbetleridir. Ahlat’ta yüzlerce tarihî anıt taş bulunuyor.

Ahlat Selçuklu mezarlığı bitlisin Ahlat ilçesinde bulunan ortaçağ dönemine ait en büyük Türk- İslâm mezarlığıdır. 210 dönümlük arazi üzerinde yaklaşık 8200 mezar taşı bulunuyor. Yaklaşık 118 tanesi anıt mezar olduğu ve bölgede hüküm sürmüş milletler ve cemaatler ölülerini buraya görmüşlerdir.yapılan araştırmalarda müslüman mezarlarının yanı sıra hıristiyan ve Ezidi mezarlarında bulunmuştur. Bu mezar taşlarının yüksekliği 3,5 metreyi bulup taşların her cephesinde çok güzel süslemeler vardır.

Tarih.... Kesinlikle görülmesi gereken bir yer.... Ama daha çok çalışma yapılması gereken biryer.... Çanakkale gibi görülmesi gereken biryer.... İslam dünyasının en büyük mezarlıklarından biri olan Selçuklu Mezarlığı’nda XII. Yüzyıl ile XVI. Yüzyıllar arasında Ahlatşahlar, Eyyubiler, İlhanlı ve Osmanlı Dönemine ait, çeşitli tiplerde 8169 mezar taşı bulunmaktadır. Ayrıca Selçuklu Mezarlığı’nda ortaya çıkarılmış 7 adet akıt bulunmaktadır. Tarihin önemli kaynakları arasında yer alan mezar taşları ait oldukları toplumların inançlarını, sanat anlayışlarını, sosyal ve kültürel yapılarını yansıtırlar. Mezar taşları Türklerin yerleşme ve yayılma alanlarını göstermesi açısından da büyük önem taşımaktadır. Mezar taşları Orta Asya ile Anadolu arasındaki köprüyü gösteren önemli belgelerdir. Türkler, Anadolu’ya geldikten sonra Orta Asya’daki bu mezar kültürünü İslami dönemde de devam ettirmişler ve İslami unsurları da ekleyerek yeni bir sentez oluşturmuşlardır. Ahlat’taki Selçuklu mezar taşları ile Orhun Abidelerinin benzerliği Orta Asya Türk kültürünün Ahlat’ta devam ettiğini ve bu kültürün burada kalmayıp Ahlat’tan Anadolu’ya yayıldığını göstermektedir. Ahlat’taki 900 senelik bu abideler, Anadolu ile Orta Asya arasındaki bağı açıkça ortaya koymaktadır. Mezar taşları, iskisadi hayatın geliştiği dönemlerde abidevi ölçülerde ve daha tezyinatlı olarak yapılmıştır. İktisadi hayatın ve siyasi istikrarın bozulduğu dönemlerde, ölçülerde küçülme ve tezyinatta basitleşme ortaya çıkmıştır. Bu durum, Ahlat’ın siyasi ve ekonomik hayatında görülen dalgalanmalar hakkında bilgi vermektedir.

Anadolu’ya giriş kapısının en önemli noktası olan, doğu-batı sentezinin kavşak noktası konumundaki Ahlat, gerek coğrafi gerek tarihi özellikleriyle ön plana çıkmaktadır. XIII. yüzyılda “Belh (Afganistan) ve Buhara (Özbekistan)” ile İslam Dünyasının 3 büyük ilim, kültür ve sanat merkezinden biri olmuş ve Kubbet-ül İslam unvanını alarak önemini daha da arttırmıştır. Geçmişi Neolitik Çağlara dayanan Ahlat, MÖ 4000’lerde Hurriler ile başlayıp Osmanlılar'a kadar çeşitli devletlerin idaresinde kalmıştır. Anadolu’nun kapısının Türklere açıldığı tarih olan 1071’den sonra ise, doğudan batıya geçişi sağlayan bir üs konumuna gelmiştir. XII. yüzyılın başlarından itibaren de “Ahlatşahlar” adıyla anılan Selçukluların bir kolunun başkenti olmuştur. Ahlat, stratejik önemi ve sahip olduğu doğal güzellikleri ile tarihin her döneminde çeşitli uygarlıklara merkezlik yapmıştır. Şehir Bizanslılar Döneminde “Khlat”; Süryaniler Döneminde “Khelath”; Araplar Döneminde “Halat”, İranlılar ve Türkler Döneminde ise “Ahlat” olarak telaffuz edilmiştir. Ahlat’ın sahip olduğu güzelliklerin yanı sıra bünyesinde barındırdığı birçok kümbet, türbe, hamam, zaviye, bezirhane, çeşme, kale, mezarlık, cami, sivil konut, arkeolojik alan, akıt ve mağaralar gibi tarihi yapılarıyla adeta bir açık hava müzesi niteliğindedir. Bu tarihi yapıların en önemlilerinin başında ise “Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı Ören Yeri” gelmektedir.

Gördüğüm en ilginç ve farklı mezarlık. Civarda gezilebilecek en önemli yer olduğu söylenebilir. Park problemi yok. Her ne kadar farklı ve güzel olsada uzun uzun vakit geçirebilecek bir yer değil. Alan çok büyük fakat bir kısmını gezmeniz yeterli olabilir. Sıcak hava bunaltıcı olabileceğinden sabah saatlerinde gezmenizi tavsiye ederim. Sabah gezmenizin bir diğer artısı kalabalık olmayacak olmasıdır. Kalabalıktan dolayı keyif alamayabilirsiniz.

1000 yıllık mezarın ihtişamlı görünümü insanı büyülüyor. Mezarı gezerken insanın içinde sanki mezarda değil de işlemeli taşlarla süslü bir bahçede geziyorsunuz hissi oluşuyor. Mezar taşlarının uzunlukları değişiyor. Bu uzunluklar yaşanılan dönemde kişinin önemine göre değişiyor. Mezar taşlarının uzunlukları 3.5 metreye kadar çıkabiliyor. Mezarlık dünyanın en büyük Türk- İslam mezarlığı. 210 dönüm büyüklüğünde. Mezarı dolaşmak için yollar yapılmış. Rahat gezilebiliyor. Mezarlığın sol tarafında da Ahlat Müzesi var. Onu da gezmeyi ihmal etmeyin. Biz beğendik. Aynı yerde yapım aşamasında olan bir de teras bulunuyor. Mezarlığın çıkışında da Emir Bayındır Kümbeti var. Bir de camisi. İsterseniz buradan da mezarı gezmeye başlayabilirsiniz. Mezara giriş ücretsiz. 18.00 'e kadar mezar gezebilirsiniz. Keyifli geziler dilerim.

Bitlis'in Ahlat ilçesinde bulunan ve ortaçağ dönemine ait dünyanın en büyük Türk-İslam mezarlığıdır. Mezarlık bugün bir açık hava müzesi niteliğindedir ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası Geçici Listesi'ne alınmıştır. 210 dönümlük bir alanı kaplayan Ahlat Selçuklu Mezarlığı'nda muhtelif biçimlerde yaklaşık 8200 mezar taşı bulunuyor. Bu mezar taşlarından 118 tanesi anıt niteliğini taşımaktadır. Mezarlıkta ayrıca şahideli, şahidesiz sanduka şeklinde mezarlar bulunur. Orta Asya Türk mezar tiplerine benzeyen ve yeraltına kazılmış odacıklar şeklinde yapılmış mezarlar da vardır. Ahlat Selçuklu Mezarlığı'nın geçmişi, tarihî olarak 1000 yıl öncesine dayanıyor. Mezarlığın, Mervânîler öncesinde dahi var olduğu tespit edilmiştir. Mezarlıkta tarih boyunca bölgede hüküm sürmüş Ermeniler, Rojekîler, Dilmaçoğulları, Saltuklular, Ahlatşahlar, Mervânîler, Bedlîs Beyliği, Eyyubîler, Selçuklular ve nihayet Osmanlılar gibi farklı milletler ve cemaatlere ait cenazelerin üst üste defnedildiği ortaya konulmuştur. Yolunuz buraya düşerse görmeden geçmeyin.