Muazzam bir tarihi barındıran muhteşem bir yapı. Maalesef depremlerde yıkılmış ama geriye kalanı bile görülmeye fazlasıyla değer.

Sokollu Mehmet paşa 1574’te Mimar Sinan’a Cami, Medrese, Sıbyan Mektebi, Arasta, Han, Tabhane, İmaret, Hamam ve Çeşmeden oluşan bir külliye yaptırmıştır. Caminin ibadet mekânını örten büyük kubbe iki küçük kubbe ile desteklenmektedir. Yapı topluluğunun bedesteni, kervansaray ile cami arasına yerleştirilmiştir. Buradaki beş dizelik yazıtından 1574-1575 yıllarında yapıldığı anlaşılmaktadır. Bölgenin hac yolu üzerinde olması nedeniyle külliye zamanının önemli konaklama noktalarından birisidir. Yapı topluluğunun hemen hemen tümünü kaplayan kervansaray, doğusundaki alanı bütünüyle kaplamıştır. Osmanlı kervansarayları arasında büyüklüğü ile dikkati çeken bir yapı olup, kare plânlı bir avlunun etrafındadır. Kuzey ve güneyi sekizer, doğusu da on üç payeyi taşıyan çapraz tonozlu revaklarla çevrilmiştir. Bu revakların arkasında da konaklama hücreleri yer almaktadır. Caminin kuzeyindeki, Sokullu Mehmet paşa Külliyesi’nin bir bölümünü oluşturan hamam caminin kuzeyinde, bedesten ile kervansaray arasında yapılmıştır. XVI. Yüzyılın, klasik Osmanlı mimarisi üslubundadır. Çifte hamam plân düzeninde olan yapının kadınlar bölümü yıkılmış ve günümüze gelememiştir. Osmanlı altın çağına ait külliye; sıbyan mektebinden hamamlara, aşevinden dinlenme salonlarına, dükkânlardan han odalarına, avlularından bahçelerine kadar mükemmel bir şekilde tasarlandığı yolcuların her türlü ihtiyacı en ince ayrıntısına kadar düşünüldüğü mükemmel bir yapıdır. Bugün II. Selim’in ismiyle anılan cami (Sarı Selim Cami) yapıldığı tarihten bu yana ibadete kapatılmamıştır. Caminin son cemaat mahalli yedi revaklıdır. Ancak avluyu çevreleyen bütün revaklar gibi cami önündeki orijinal revaklar da kaynaklarda bilgisine rastlamadığımız bir sebepten, bilmediğimiz bir tarihte tamamen yıkılmıştır. Caminin ön revakları yakın tarihte beton, tas ve demir kullanılarak, gerçeğine sadık kalınarak onarılmıştır. Cami avlusunda yıkılan revakların da kaideleri durmaktadır. Cami, erken devir camilerinde görülen ters “T” planına sahiptir. Caminin avlusu 18 hücreden meydana gelen bir hanegahla çevrelenmiştir. Hanegahın odacıkları avlunun doğu, batı ve kuzey duvarları boyunca sıralanmıştır. Bu hücrelerin ön kısımları aslında revaklı olmakla beraber bu revaklar günümüze ulaşmamıştır. Revakların altına gelen kısım avlu zemininden yüksek tutulmuştur. Hücrelerin hepsi birer kapı ve pencereyle avluya açılmakta olup hepsinin içinde dolap nişleri ve ocaklar bulunmaktadır. Hanegahlarda tasavvufi eğitimler verilmiştir ve eğitimin büyük ölçüde yatılı öğrencilerle gerçekleştiği düşünülmektedir. Cami ve hanegah odaları bir avlu etrafında düzenlenmiş olup avlunun içinde bir şadırvan, su kuyusu ve anıt zeytin ağacı vardır.

Harika bir mekan tarihi Payas kalesi yanında yer alıyor.

Payas Kalesini görmek için geldik ama benim dikkatimi daha çok 2.Selim Camii çekti. İçi dışı avlusu pırıl pırıldı.Çalışanlarını takdir ediyorum.İçerisinde zeytin ağacı var. Tarihi görülmesi gereken bir camii.

Tarihi mekânlarımızı maalesef koruyamıyoruz. Kale kısmı kapalı. Çarşı açık. Külliye kısmı işlevsiz.